طراحی دیتاسنتر یک فرآیند جامع و بسیار حیاتی است که در آن اصول و استانداردهای مختلفی برای ساختاردهی و اجرای مراکز داده مدرن به‌کار گرفته می‌شود. این فرآیند شامل مراحل مختلفی از جمله انتخاب مکان مناسب، طراحی فضا و سیستم‌های خنک‌کننده، مدیریت انرژی، امنیت فیزیکی و سایبری، بهینه‌سازی فناوری‌های ذخیره‌سازی و شبکه، و موارد دیگر می‌شود. هدف اصلی از طراحی دیتاسنتر، ایجاد یک محیط عملیاتی استاندارد و مطمئن است که قادر به پشتیبانی از سیستم‌های رایانه‌ای، ذخیره‌سازی داده، شبکه، و سایر زیرساخت‌های مورد نیاز سازمان می‌باشد. با توجه به اهمیت بالای این مراکز داده، طراحی دیتاسنتر باید با دقت و اصول صورت گیرد تا امکان ارتقا و انعطاف‌پذیری در طول زمان و همچنین مقاومت در برابر مخاطرات مختلف از جمله حوادث طبیعی، حملات سایبری، و اختلالات انرژی فراهم شود. به طور کلی، طراحی دیتاسنتر نقش بسیار مهمی در عملکرد و پایداری سازمان‌ها و فعالیت‌های آنها ایفا می‌کند و باید با توجه به نیازها و استانداردهای صنعتی به خوبی انجام شود.
منظور از دیتاسنتر چیست؟ چگونه طراحی دیتاسنتر انجام می‌شود؟
دیتاسنتر یک مکان فیزیکی است که به صورت مرکزی سرورها، ذخیره‌سازی داده، تجهیزات شبکه و سایر تجهیزات مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) را می‌پذیرد و مدیریت می‌کند. این مکان معمولاً شامل امکانات مرکز داده است که برای نگهداری و پردازش داده‌ها و اطلاعات از طریق شبکه‌های کامپیوتری، ذخیره‌سازی سرورها، و اجرای برنامه‌های کاربردی از اهمیت بالایی برخوردار است. طراحی دیتاسنتر از مراحل متعددی از جمله انتخاب مکان، مدل‌سازی و طراحی فضا و امکانات فنی، مدیریت انرژی، امنیت فیزیکی و سایبری، و تعیین نیازمندی‌های شبکه و ذخیره‌سازی تشکیل می‌شود. هدف اصلی از طراحی دیتاسنتر، ایجاد یک محیط عملیاتی مناسب و مطمئن برای پشتیبانی از فعالیت‌های سازمانی و ارائه خدمات به کاربران نهایی است. با توجه به اهمیت بالای داده‌ها و فعالیت‌های مختلف سازمانی، طراحی دیتاسنتر باید با دقت و اصول صورت گیرد تا امکان ارتقا و انعطاف‌پذیری در طول زمان و همچنین مقاومت در برابر مخاطرات مختلف از جمله حوادث طبیعی، حملات سایبری، و اختلالات انرژی فراهم شود.
انواع دیتاسنتر
پیش از هر چیزی در بحث طراحی دیتاسنتر، باید در مورد نحوه و زمینه‌های فعالیت هرکدام از آنها اطلاعات داشته باشید. یک دیتاسنتر می‌تواند خیلی کوچک و در حد یک دانشکده و یا خیلی بزرگ و در ابعاد گوگل، اپل و مایکروسافت باشد.
یکی از کلیدی‌ترین نکاتی که باید در مورد طراحی دیتاسنتر به یاد داشته باشید، اجرای آن بر اساس پلتفرم و در ظرفیت موردنیاز است. دیتاسنترها می‌توانند ابری، سازمانی، مدیریت شده و یا حتی کولوکیشن باشند. به همین منوال، تا حد زیادی کارکرد آن ها هم با هم متفاوت است.
دیتاسنتر سازمانی
دیتاسنتر سازمانی یک مرکز متمرکز برای ذخیره‌سازی، مدیریت، و پردازش داده‌های سازمانی است که از طریق شبکه‌های کامپیوتری به سایر بخش‌های سازمان ارتباط برقرار می‌کند. این مراکز داده اغلب شامل سرورها، ذخیره‌سازی داده، تجهیزات شبکه، و سیستم‌های خنک‌کننده هستند که اطلاعات حیاتی سازمانی را نگهداری و مدیریت می‌کنند. این دیتاسنترها به عنوان قلب فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) سازمان‌ها عمل می‌کنند و نقش مهمی در اجرای فعالیت‌های سازمانی و ارائه خدمات به مشتریان دارند. از ویژگی‌های مهم دیتاسنترهای سازمانی می‌توان به امنیت، قابلیت انعطاف‌پذیری، قابلیت همگرایی، و بهره‌وری اشاره کرد. طراحی و مدیریت صحیح دیتاسنترهای سازمانی امری بسیار حیاتی است که تأثیر مستقیمی بر عملکرد و موفقیت سازمان‌ها دارد.
مراکز داده کو لوکیشن
مراکز داده کو لوکیشن، به عنوان یک نوع از مراکز داده مجازی، محلی هستند که داده‌ها و سرویس‌های IT را برای مشتریان ارائه می‌دهند، اما از منابع محدودی استفاده می‌کنند. این مراکز داده به طور معمول در نزدیکی مناطق شهری و با استفاده از زیرساخت‌های ابری و فناوری‌های مجازی‌سازی میزبانی می‌شوند. از مزایای این مراکز داده می‌توان به هزینه کمتر، فعالیت در محیط‌های مرکزی شهری که از لحاظ انرژی محدود هستند، و دسترسی سریع‌تر به کاربران در اطراف شهر اشاره کرد. این نوع مراکز داده اغلب برای استفاده‌هایی مانند پردازش داده‌های لحظه‌ای، هاستینگ وب، فضای رزرو برای موقعیت مجازی و سرویس‌های ابری مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین، با توجه به موقعیت‌های آنها در نزدیکی به کاربران، زمان پاسخ‌دهی سریع‌تر و بهبود عملکرد کلی سرویس‌های IT را فراهم می‌کنند.
مراکز داده خدمات مدیریت شده
مراکز داده خدمات مدیریت شده، به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و مؤثرترین راهکارهای فناوری اطلاعات، به کسب‌وکارها امکان می‌دهند تا بخش زیادی از زحمت‌ها و مسائل مربوط به مدیریت دیتاسنتر را به شرکت‌های خدمات مدیریت شده منتقل کنند. این مراکز داده با ارائه خدماتی مانند مدیریت سرورها، ذخیره‌سازی داده، شبکه، امنیت، پشتیبانی فنی، و مانیتورینگ عملیات، به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهند تا بتوانند به شکل متمرکزتر و بهبودیافته‌تری فناوری اطلاعات خود را مدیریت کنند. از مزایای مهم مراکز داده خدمات مدیریت شده می‌توان به کاهش هزینه‌های مربوط به زیرساخت فناوری اطلاعات، افزایش انعطاف‌پذیری و مقیاس‌پذیری، دسترسی به مهندسین متخصص با تجربه، و افزایش سطح امنیت اشاره کرد. این راهکارها به شرکت‌ها امکان می‌دهند تا به بهره‌وری بالاتری در استفاده از فناوری‌های اطلاعات برسند و به بهبود عملکرد و رشد پایدار کسب‌وکار خود بیشتر کمک کنند.
مراکز داده ابری
مراکز داده ابری به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین شکل‌های فناوری اطلاعات، امکان ارائه خدمات IT از طریق اینترنت را فراهم می‌کنند. این مراکز داده، زیرساختی مجازی ارائه می‌دهند که از منابع محاسباتی، ذخیره‌سازی، و سایر منابع IT از راه دور استفاده می‌کند. به این ترتیب، کاربران می‌توانند به سادگی و با استفاده از اینترنت به منابع IT نیازمند خود دسترسی پیدا کنند، بدون این که نیاز به سرانه‌گذاری در سخت‌افزار و نرم‌افزار داشته باشند. از مزایای مراکز داده ابری می‌توان به افزایش انعطاف‌پذیری، قابلیت مقیاس‌پذیری، کاهش هزینه‌های مربوط به مدیریت و نگهداری زیرساخت، و افزایش امنیت اطلاعات اشاره کرد. این راهکارها امکان استفاده بهینه از منابع IT را فراهم می‌کنند و به کاربران امکان می‌دهند تا با هزینه‌های کمتر و با انعطاف بیشتر، به خدمات IT مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند.
چالش‌های پیش و روی دیتاسنترها
دیتاسنتر شما ممکن است پس از مدتی بسته به نیاز، ارتقا پیدا کند. درصورتی‌که در زمان طراحی دیتاسنتر، تدابیر لازم را در این مورد نیندیشیده باشید، به مشکل برمی‌خورید.
مقیاس‌پذیری
دیتاسنتر شما نیاز به ارتقا خواهد داشت، بخصوص اگر حجم اطلاعات بالایی مورداستفاده قرار می‌گیرد. به این موضوع مقیاس‌پذیری می‌گویند. مشابه آن ارتقا رم و پردازنده یا دیسک در کامپیوتر شخصی خانه و محل کار شماست.
انعطاف‌پذیری
دیتاسنتر شما باید از نظر نرم‌افزاری و سخت‌افزار، امکان تغییر داشته باشد. این اصل کلیدی تحت عنوان انعطاف‌پذیری شناخته می‌شود و اهمیت زیادی دارد.
مقاومت
دیتاسنتر ممکن است مورد نفوذ هکرها قرار بگیرد، آسیب فیزیکی ببیند و یا با قطع جریان برق مواجه شود؛ در تمام موارد شما می‌توانید مشکل را بنا تدابیری که اندیشیده‌اید حل‌وفصل کنید. این بستگی به سرمایه‌گذاری شما روی موضوع ایمنی دارد. ایمنی در دیتاسنتر جنبه‌های مختلفی را شامل می‌شود که در ادامه در مورد آن بیشتر صحبت خواهیم کرد.
همچنین بخوانید:معرفی کامل دیتاسنتر + مزایا
اجزای مهم در طراحی دیتاسنتر
اجزای مراکز داده امکان پردازش، ذخیره و توزیع کارآمد حجم زیادی از داده‌ها را فراهم می‌کند. این اجزا عبارت‌اند از:
سرورهای دیتاسنتر
سرورها قطعات سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری هستند که عملکردی را در اختیار مرکز داده قرار می‌دهند. آنها به شبکه‌ها متصل هستند تا داده‌ها را برای رایانه‌ها در دسترس قرار دهند. سرورها معمولاً در رک‌های سرور قرار می‌گیرند.
شبکه‌سازی تجهیزات
شبکه ذخیره‌سازی و پردازش برنامه‌ها و داده‌ها را از طریق سوئیچینگ، مسیریابی، تعادل بار، تجزیه‌وتحلیل و غیره امکان‌پذیر می‌کند.
فضای ذخیره‌سازی
ذخیره‌سازی مرکز داده شامل فناوری‌ها، نرم‌افزارها و دستگاه‌هایی است که امکان ذخیره داده‌ها و برنامه‌های کاربردی را در یک مرکز داده فراهم می‌کند.
طراحی نرم‌افزاری دیتاسنتر
نرم‌افزار جزء غیرفیزیکی یک سیستم کامپیوتری است که شامل برنامه‌ها، رویه‌ها و روال‌های مربوط به عملکرد کارآمد یک سیستم کامپیوتری است.
زیرساخت کابل‌کشی
پایه و اساس مراکز داده در زیرساخت کابل‌کشی نهفته است؛ زیرا انتقال نیرو و داده را که برای عملیات حیاتی هستند را امکان‌پذیر می‌کند. عدم مدیریت صحیح این سیستم‌ها می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند خرابی و هزینه‌های زیاد شود.
زیرساخت برق
زیرساخت‌های فیزیکی مانند PDUهای رک، پنل‌های برق از راه دور، اتوبوس‌ها، PDUهای کف و یوپی‌اس ها برای تأمین برق تجهیزات فناوری اطلاعات ضروری هستند. برق پشتیبان معمولاً توسط یک ژنراتور سوخت تأمین می‌شود تا زمان خرابی به حداقل برسد.
دستگاه‌های کولینگ و خنک کننده
تجهیزات خنک‌کننده مرکز داده؛ مانند تهویه مطبوع اتاق کامپیوتر (CRAC) و واحدهای کنترل هوای اتاق کامپیوتر (CRAH) به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که همیشه مرکز را در دمای ایدئال نگه می‌دارند و از گرم‌شدن بیش از حد تجهیزات حیاتی فناوری اطلاعات جلوگیری می‌کنند.
امنیت فیزیکی دیتاسنتر
مراکز داده ممکن است شامل زنگ هشدار، قفل الکترونیکی درب، اسکنرهای بیومتریک و سایر اقدامات ایمنی برای محافظت از داده‌ها و دارایی‌های داخل باشند.
امنیت مرکز داده در بحث طراحی
یکی از مهم‌ترین ارکان در اجرا و طراحی دیتاسنتر یا مرکز داده، امنیت است. این امنیت شامل جنبه‌های مدیریت اماکن، سخت‌افزار و نرم‌افزار خواهد بود. سطح خطراتی که ممکن است برای یک دیتاسنتر ایجاد شود متفاوت است. به همین منوال از یاد نبرید که هرکدام از آنها باید به‌درستی اجرا شوند.
علاوه بر سیستم‌های امنیتی ساختمان که از مرکز داده‌ای که در بالا بحث شد، پشتیبانی می‌کنند، شبکه‌های DC نیاز به تجزیه‌وتحلیل کامل اعتماد صفر دارند که در هر طراحی DC گنجانده شده است. فایروال‌های مرکز داده، کنترل‌های دسترسی به داده، IPS، WAF و سیستم‌های مشابه مدرن آنها، برنامه‌های کاربردی وب و حفاظت از API یا WAAP باید به‌درستی مشخص شوند تا اطمینان حاصل شود که مقیاس آنها در حد نیاز برای برآورده‌کردن نیازهای شبکه‌های مرکز داده است.
علاوه بر این، اگر یک ارائه‌دهنده ذخیره‌سازی داده یا خدمات ابری را انتخاب می‌کنید، مهم است که اقدامات امنیتی را که برای برق و جریان ورودی و کنترلی به‌خوبی درک کنید. برای حفظ امنیت اطلاعات خود، روی بالاترین سطح ممکن امنیت سرمایه‌گذاری کنید.
زیرساخت پشتیبانی دیتاسنتر چیست؟
مراکز داده یک دارایی مهم برای هر سازمان، شرکت و کسب‌وکار هستند که با یک زیرساخت پشتیبانی قوی و قابل‌اعتماد متشکل از زیرسیستم‌های برق، منابع تغذیه بدون وقفه (UPS)، ژنراتورهای پشتیبان، تجهیزات تهویه و خنک‌کننده، سیستم‌های اطفای حریق و سیستم‌های امنیتی ساختمان محافظت می‌شوند. درصورتی‌که امنیت دیتاسنتر شما تحت‌الشعاع قرار بگیرد؛ در واقع یک سازمان را زیر سوال برده‌اید. ازاین‌رو پیشنهاد می‌کنیم که در زمینه طراحی دیتاسنتر، حتماً به سراغ مراکز و سازمان‌هایی بروید که به‌عنوان مجری طرح، تجربه لازم در عملیات اجرایی را دارند.
چرا دیتاسنتر مهم است؟
یک دیتاسنتر بخش مهمی از داده‌های شما را در برخواهد داشت. ممکن است از آن برای تبادل اطلاعات سری و مهم استفاده کنید. بخصوص اگر یک کسب‌وکار بر خط هستید، باید در اجرای مراکز داده به موضوعات ریزودرشت دقت زیادی داشته باشید. برای این کار حتماً از تیم‌های مجرب، با امکانات عالی کمک بگیرید که بر مبنای بودجه، بتوانند نیاز شما را برآورده کنند. این هزینه‌ها شامل تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، اکتیو و پسیو و… خواهد شد.
نتیجه گیری
طراحی دیتاسنتر یک فرآیند پیچیده و حیاتی است که تأثیر مستقیم بر عملکرد، قابلیت اطمینان، و کارایی یک سازمان دارد. این فرآیند نیازمند درک دقیق از نیازها و اهداف سازمان، فناوری‌های روز، استانداردها، و توانمندی‌های امنیتی است. با توجه به پیشرفت فناوری و نیازهای رو به رشد سازمان‌ها، طراحی دیتاسنتر نه تنها باید از نظر فیزیکی بهینه باشد بلکه باید از لحاظ انعطاف‌پذیری و مقیاس‌پذیری نیز مطابق با تغییرات آینده سازمان آماده شود.
در این فرآیند، مدیران دیتاسنتر باید به بهترین شکل ممکن از منابع موجود استفاده کنند تا هزینه‌ها را به حداقل برسانند و در عین حال، به ایجاد یک محیط مطمئن و پایدار برای ذخیره‌سازی و پردازش داده‌ها بپردازند. اهمیت انتخاب تجهیزات از جمله سرورها، سوئیچ‌ها، حافظه، و سیستم‌های خنک‌کننده در بهبود عملکرد و امنیت دیتاسنتر بسیار حائز اهمیت است.
به طور کلی، طراحی دیتاسنتر نیازمند یک رویکرد 360 درجه به مسائل مرتبط با فیزیکی، شبکه‌ای، امنیتی، و مدیریت دیتاستر است. با توجه به این عوامل، طراحی دیتاسنتر می‌تواند به عنوان یک عامل کلیدی در موفقیت سازمان‌ها در دنیای دیجیتال و پیچیدگی‌های مدرن اطلاعاتی تلقی شود.
دیگر مقالات مفید الوسرور: